Kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 đang đến gần, áp lực không chỉ đè nặng lên học sinh lớp 9 mà còn khiến phụ huynh loay hoay trong việc tìm trường phù hợp cho con em mình. Tỷ lệ “chọi” cao, sự chênh lệch điểm chuẩn giữa các trường, cùng với áp lực tâm lý khiến việc chọn trường trở thành một quyết định chiến lược.
Vậy đâu là định hướng chọn trường trung học phổ thông hợp lý cho mùa tuyển sinh lớp 10 năm nay? Bài viết sau đây sẽ giúp phụ huynh và học sinh có cái nhìn toàn diện, thực tế hơn về lựa chọn quan trọng này.
Áp lực kỳ thi và thực trạng “chọi” khốc liệt
Tại các thành phố lớn như Hà Nội hay TP.HCM, kỳ thi vào lớp 10 từ lâu đã được ví như “kỳ thi đại học thu nhỏ”. Riêng Hà Nội năm học 2025–2026 có khoảng 127.000 học sinh lớp 9 nhưng chỉ gần 80.000 chỉ tiêu tại 122 trường THPT công lập, điều này đồng nghĩa hơn 47.000 em không có suất học tại trường công lập và buộc phải tìm con đường khác.
Thống kê từ các trường cho thấy tỷ lệ cạnh tranh tại các trường tốp đầu ngày càng tăng:
-
Trường THPT Yên Hòa tuyển 765 chỉ tiêu từ hơn 2.000 hồ sơ – tỷ lệ chọi 1:2,44
-
Trường THPT Nguyễn Gia Thiều tuyển 675 chỉ tiêu từ 1.066 hồ sơ – tỷ lệ chọi 1:1,58
-
Ngay cả Trường THPT Ngọc Tảo – nơi vốn ít áp lực – cũng chứng kiến tỷ lệ tăng từ 1:1,09 lên 1:1,46
Tình trạng này khiến nhiều học sinh rơi vào vòng xoáy học ngày học đêm, học thêm dày đặc, còn phụ huynh thì hoang mang, lo lắng vì sợ con không thể “lọt cửa” trường công.
Trường ngoài công lập: Không chỉ là phương án dự phòng
Thay vì chỉ tập trung vào “tốp đầu” hay cố chen chân vào trường công lập bằng mọi giá, nhiều phụ huynh hiện đại đang bắt đầu chuyển hướng sang trường ngoài công lập như một lựa chọn chủ động, không còn là giải pháp “bắt buộc” hay “dự phòng”.
So với hệ thống công lập, các trường ngoài công lập hiện nay đã có nhiều đổi mới về:
-
Cơ sở vật chất hiện đại, không gian học tập khang trang
-
Sĩ số lớp học vừa phải, đảm bảo sự tương tác
-
Chương trình đào tạo linh hoạt, có thể cá nhân hóa theo năng lực từng học sinh
-
Tăng cường định hướng nghề nghiệp, kỹ năng sống
-
Liên kết với các trường quốc tế, mở rộng cơ hội du học hoặc học song bằng
Điểm cộng lớn là áp lực thi cử không quá nặng nề, học sinh có thể tập trung vào việc phát triển toàn diện hơn là “cày điểm”.
Tiêu chí chọn trường trung học phổ thông phù hợp
Khi định hướng chọn trường THPT cho con, phụ huynh nên xem xét các tiêu chí sau để đảm bảo quyết định đúng đắn, phù hợp với năng lực, sở thích và điều kiện của gia đình:
1. Triết lý giáo dục rõ ràng
Triết lý giáo dục phản ánh mục tiêu đào tạo và tầm nhìn của nhà trường. Một trường học tốt không chỉ dạy kiến thức mà còn định hình nhân cách, phát triển kỹ năng và truyền cảm hứng học tập cho học sinh. Hãy tìm hiểu xem trường có định hướng giáo dục toàn diện, nhân văn và phù hợp với xu thế hiện đại không.
2. Văn hóa trường học tích cực
Một môi trường học tích cực, thân thiện, nơi học sinh cảm thấy được tôn trọng và thấu hiểu, là điều kiện lý tưởng để các em phát triển. Mối quan hệ giữa giáo viên – học sinh nếu chỉ là quản lý – người học thì sẽ khó phát huy được tiềm năng. Văn hóa trường học là thứ khó nhìn thấy ngay, nhưng có thể cảm nhận qua trải nghiệm thực tế, ngày hội tư vấn hoặc gặp gỡ giáo viên chủ nhiệm.
3. Chương trình học linh hoạt, cá nhân hóa
Không phải học sinh nào cũng học theo một tốc độ, một cách hiểu giống nhau. Một chương trình giáo dục linh hoạt, cho phép học sinh phát triển theo thế mạnh riêng, sẽ giúp tránh áp lực không cần thiết. Bên cạnh kiến thức, hãy xem xét thêm các môn kỹ năng mềm, định hướng nghề nghiệp, ngoại ngữ, công nghệ…
4. Chỉ số đầu ra rõ ràng
Phụ huynh nên tham khảo các chỉ số như: tỷ lệ đỗ tốt nghiệp, tỷ lệ trúng tuyển đại học, thứ hạng các kỳ thi học sinh giỏi hoặc kết quả du học, để đánh giá chất lượng đào tạo. Tuy nhiên, đừng chạy theo “thành tích” mà bỏ qua yếu tố phù hợp với con.
5. Khoảng cách và chi phí học tập
Yếu tố tài chính không thể bỏ qua. Học phí, chi phí học thêm, bán trú, xe đưa đón, ngoại khóa… cần được tính toán kỹ lưỡng để không gây áp lực tài chính lâu dài. Đồng thời, khoảng cách địa lý cũng quan trọng để tránh mất thời gian di chuyển, ảnh hưởng đến sinh hoạt và sức khỏe học sinh.
Chiến lược đăng ký nguyện vọng thông minh
Tại Hà Nội, học sinh được đăng ký tối đa 3 nguyện vọng vào trường công lập không chuyên, và không thể thay đổi sau khi biết số lượng đăng ký. Chiến lược phổ biến là:
-
Nguyện vọng 1: Trường phù hợp với năng lực – không quá “cao tay”
-
Nguyện vọng 2: Trường “an toàn” hơn – đảm bảo có khả năng trúng tuyển
-
Nguyện vọng 3: Trường ngoài công lập hoặc trường công có điểm chuẩn thấp – làm phương án dự phòng chắc chắn
Việc xác định đúng năng lực học sinh là yếu tố then chốt. Đừng đặt nguyện vọng chỉ vì “trường danh tiếng”, hãy cân nhắc cả tâm lý và sức khỏe tinh thần của con.
Chọn trường là chọn môi trường sống
Không chỉ học chữ, học sinh THPT còn học cách làm người, làm việc, giải quyết vấn đề và định hướng tương lai. Vì vậy, chọn trường là chọn môi trường sống cho con trong 3 năm quan trọng.
Nếu chọn đúng, các em sẽ phát huy được điểm mạnh, học tập hiệu quả và có định hướng nghề nghiệp rõ ràng. Nếu chọn sai, học sinh sẽ bị áp lực, hụt hơi hoặc đánh mất động lực học tập.
Định hướng chọn trường trung học phổ thông cho mùa tuyển sinh lớp 10 không phải là cuộc chạy đua thành tích mà là hành trình tìm nơi phù hợp nhất với con bạn. Hãy đồng hành cùng con trong việc tìm hiểu, so sánh, trải nghiệm, và lắng nghe chính mong muốn của các em.
Dù là trường công lập hay ngoài công lập, hãy chọn nơi khiến con cảm thấy an toàn, được phát triển đúng cách và có thể vững vàng bước tiếp sau này. Vì cuối cùng, thành công không đến từ việc học trường nổi tiếng, mà từ việc học đúng nơi, đúng người, đúng cách.
